Pedodontik Ortodonti

Gelişmekte olan kapanış problemlerine (maloklüzyonlara) 2-3 yaş gibi küçük yaşlarda tanı konulabilir. Küçük yaşlarda yapılan ortodontik muayene ile çocuğunuzdaki kapanış bozuklukları, çapraşık dişler veya yer darlığı gibi problemler erken teşhis edilerek bu problemlerin daha etkili bir şekilde tedavi edilmesi için gerekli olan fırsat sağlanmış olur. Zamanında yapılan ortodontik müdahaleler ile gelişim ve büyüme yönlendirilir; böylece daha ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek ciddi ortodontik problemlerin oluşması da önlenmiş olur.

Yedi yaş civarında çocukların ilk daimi azı dişleri sürerek arka dişlerdeki kapanış ilişkisi belirlenir; çenelerin ön-arka ve sağ-sol kapanış ilişkileri incelenerek diş ve çene problemleri saptanır. Zamanında yapılan ilk ortodontik muayene, güzel sağlıklı bir gülümsemeye sahip olma şansını önemli ölçüde arttırır.

Ortodontik problemlerin nedenleri ne olabilir, çocuklar için erken ortodontik tedavinin avantajları nelerdir?

Gelişmekte olan kapanış bozuklukları (malokluzyonlar) erken yaşlarda kendini belli eder; dişler veya çenelerin yanlış konumlanması nedeniyle oluşur. Malokluzyonlar; konuşma, gülme, çiğneme ve diş fırçalamayı etkiler. Dişlerde çapraşıklık, dişler arasındaki aralıkların fazla olması, dışa fırlak, fazla veya eksik dişler, çenelerdeki gelişim problemleri ve kapanış problemleri şeklinde oluşabilen malokluzyonlar çoğunlukla genetik kökenlidir. Ayrıca parmak emme, tırnak yeme, bazı genetik hastalıklar, bebeklik yutkunmasının devam etmesi, ağız hijyenine dikkat edilmemesi ve sonuçta ortaya çıkan diş çürükleri nedeniyle oluşan yer kayıpları, süt dişlerinin erken veya geç kaybı, travmalar, dengesiz ve yetersiz beslenme ve diğer medikal problemler de çocukların dişlerinde ortodontik sorunlara neden olur.

Birçok çocuğun 13 yaş civarında tüm daimi dişleri sürmesini tamamlar. Ergenliğin sonlarına doğru çene kemikleri kalsifiye olur ve gelişmesini tamamlar. Erişkinlerde yapılan ortodontik tedaviler daha uzun sürer; yer darlıklarında çoğunlukla diş çekimi gerekir ve bazı durumlarda çene cerrahisine ihtiyaç duyulur. Erken yaşlarda yapılan ortodontik tedavi; çocukların, erişkinlikte yapılacak diş çekimi veya cerrahi gerektiren ortodontik tedavileri önlemeye yardımcı olacaktır.

Ortodontik problemlerin erken belirtileri nelerdir?
Derin kapanış:
Ağız kapandığı zaman, üst dişler alt dişleri tamamen örtüyorsa bu kapanış derin kapanış adını alır. Bir diğer deyişle çocuğunuz ağzını kapadığı zaman alt dişleri damağına değiyorsa derin kapanış vardır.

Açık kapanış:
Çocuğunuz ağzını kapadığı zaman, ön bölgede alt ve üst dişlerin arası açık kalıyorsa bu kapanış tipine açık kapanış denir.

Çapraz kapanış:
Çocuğunuz ağzını kapadığı zaman üst dişleri alt dişlerinin içinde yer alıyorsa çapraz kapanış vardır.

Overjet:
Üst ön dişler alt ön dişlere kıyasla göze çarpar şekilde daha önde konumlanmış ise yani dışa doğru çıkık (fırlak) ise overjetten sözedilir.

Çapraşıklık:
Daimi dişlerin yeterli yer bulamayıp sağa sola dönerek veya başka yerde çıkmaları (sürmeleri).

Yüzde asimetri:
Çocuğunuzun yüzünün veya çenesinin hayali orta çizgiye göre bir tarafa kayma hali.

Alışkanlıklar:
Çocuğunuzun parmak emme, tırnak yeme gibi alışkanlıkları var mı? Çocuğunuz yutkunurken dili dişleri arasından dışarı çıkıyor mu?

Başağrısı:
Çocuğunuz sık sık başağrısından şikayet ediyor mu? Çocuğunuz eğer diş gıcırdatıyorsa veya derin kapanışı varsa kasları çok fazla çalıştığı için bu durum başağrısına neden olabilir.

Kulakağrısı:
Bazen derin kapanış ve diğer kapanış problemleri kulak membranlarında aşırı baskı oluşturmaları sebebiyle kulak ağrısına neden olabilir.

Yukarıda açıklanan erken belirtiler çocuğunuzun ortodontik tedavi için erken müdehalesini gerektirebilir.

Çocuğunuzda yukarıda açıklanan belirtilerden herhangi birisini fark ettiyseniz muayene ve değerlendirme için lütfen bizimle irtibata geçiniz.

Pedodontik ortodonti (1.faz tedavi) ne demek?
Pedodontik ortodonti diğer adıyla 1.faz ortodontik tedavi genellikle çoğu süt dişlerinin, 1.daimi molarların ve daimi ön keser dişlerin ağızda mevcut olduğu 8- 9 yaşları civarında başlar. Bu tedavinin amacı, kompleks ortodontik problemleri hafifletmek veya tamamen ortadan kaldırmak için erken dönemde bu problemleri tedavi etmektir. İskeletsel çene bozuklukları, çapraz kapanış, ve çapraşıklık bu tip problemlerin arasında sayılabilir. Bu tedavinin bir diğer amacı da tüm daimi dişlerin sürmesine olanak sağlayacak şekilde yer darlığı problemini çözmek ve dolayısı ile gelecekteki diş çekimi olasılığını azaltmak veya önlemektir. Pedodontik ortodonti çocuğun erken büyüme evresinde olmasının avantajını kullanarak kompleks bir ortodontik problemi daha kolay tedavi edilebilir bir duruma çevirir. Bu aşamada başlanılan tedaviler, çocukların yumuşak ve sert dokularının ortodontik ve ortopedik kuvvetlere kolay ve çabuk cevap vermesi nedeniyle mükemmel sonuç verirler. Bu tedavi sonucunda diş çekimi ve çene cerrahisi ihtiyacı azalır; daha iyi uzun dönem sonuçları ve eğer gerekiyorsa 2.faz tedavi seçenekleri elde edilir.

Pedodontik ortodonti ile çocuğunuzun çapraşık dişleri düzelir, sürmekte olan yer değiştirmiş dişler yerlerinde ve pozisyonlarında sürerler, kapanış problemleri düzelir, ilerde 1.faz tedavi yapılmadığında ortaya çıkabilecek daimi diş çekimleri önlenir ve 2. faz ortodontik tedavinin süresi kısalır.

1.faz ortodontik tedavinin (pedodontik ortodontinin) avantajları nelerdir?

Çenelerin gelişimine ve daimi dişlerin sürmesine yön verilir.
Alt ve üst çenede genişletme yapılır; sürmekte olan çapraşık daimi dişlere yer açılır.

Daha sonra gerekebilecek diş çekimlerinden kaçınmak için daimi dişlerin rahatça sürebileceği yerler kazanılır.
Sürmemiş dişlerin yerleri korunur.
Daimi dişlerin gömük kalma olasılığı azaltılır.
Çenelerin gelişimine yön verilerek yüzde simetri oluşturulur.
Öne fırlak dişlerin travma görerek kırılma riskini azaltır.
Parmak emmenin dişler üzerinde oluşturduğu etki düzeltilir. Hatalı yutkunma, diş gıcırdatma ve konuşma problemleri çözülür.
Bademcikler ve geniz eti ile ilgili havayolu ve solunum sorunları değerlendirilir.
Diğer bir deyişle, pedodontik ortodonti ile ya başka bir ortodontik tedaviye gereksinim kalmayacaktır ya da gerek duyulursa 2. faz tedaviyi kolaylaştıracaktır.

Büyüme-gelişim çağındaki çocuklar üst ve alt çenenin büyümesini yönlendiren apareylerin kullanıldığı pedodontik ortodonti tedavi safhasından önemli ölçüde fayda görürler. Sadece kapanış problemleri düzeltilmekle kalmaz aynı zamanda yüz görünümü de olumlu ölçüde bu tedaviden fayda görür.
Pedodontik ortodonti tedavisinde kullanılan ortodontik apareyler çocuğunuzun ortodontik problemlerini düzeltmek amacıyla çeşitli şekil ve türde olabilir. Bazıları sabit bazıları ise hareketli apareylerdir. Hangi apareyin çocuğunuz için uygun olacağı, tedavinin amacı ve tedavi süresi hakkında size bilgi verilecektir.

Çocuğum büyüyünceye kadar pedodontik ortodonti (1.faz tedavi) safhasını erteleyebilir miyim?

Bu tavsiye edilmemektedir. Eğer çocuğunuzun 1.faz tedaviye ihtiyacı varsa bu durum genellikle çocuğunuzun şu anda ilgilenilmesi gereken karmaşık bir ortodontik probleme sahip olduğunu gösterir. Eğer pedodontik ortodonti yapılmazsa; tedavi seçenekleri sınırlı, çok daha zorlu ve tedavi sonrası uzun süreli stabilite sağlanmasında problemlerle karşılaşılır. Buna ek olarak, daimi dişlerin çekilmesi, çene cerrahisi ve tedavi maliyetlerinin artmasına sebep olabilir.

2.faz ortodontik tedavi: Sağlık ve estetik

1. faz tedavinin ardından bazı vakalarda daimi dişlerin sürmesini takiben düzeltici ortodontik tedavi fazına (2. faz ortodontik tedaviye) geçilir. Genellikle 11-13 yaşları civarında bu tedaviye başlanır. İkinci faz ortodontik tedavinin amacı her bir dişin ağız içinde dudak, yanak ve diğer dişlerle uyumlu bir şekilde ideal yerleşimini sağlamaktır. Bu denge kurulduğunda, dişler, sağlıklı bir şekilde fonksiyon görürler. 2.faz ortodontik tedavinin ardından elde edilen sonucun kalıcı olması için pekiştirici apareyler kullanılır.

İki fazlı ortodontik tedavinin avantajı nedir?
İki fazlı ortodontik tedavi büyüme-gelişim çağındaki çocukların hem dişsel hem de iskeletsel bozukluklarının düzeltildiği etkili bir yöntemdir. İki fazlı ortodontik tedavi çocuğunuzun iki kere tedavi edileceği anlamına gelmez; tedavisinin iki fazda ele alınacağı anlamına gelir. İki fazlı tedavi tüm ortodontik tedaviyi birbirinden ayıran iki farklı zaman dilimine böler; her zaman dilimi belirgin problemlerin düzeltilmesi için en iyi, en uygun zamanı temsil eder. Çocukların erken yaşlarda ve zamanında tedavi edilmesi, genellikle ilerde daimi dişlerin çekimi veya ciddi vakalarda çene cerrahilerinin önlenmesi bakımından çok önemlidir. Çünkü iskeletsel problemlerin eşlik ettiği ortodontik bozukluklar çocuk büyüdükçe düzeleceğine daha kompleks bir hale dönüşür. Çocuklarda büyüme hızlı olduğu için alt ve üst çeneyi uyumlayan ve sürmekte olan daimi dişler için yer kazanan apareylerin kullanılmasından son derece fayda görürler.

İki fazlı ortodontik tedavi, dişlerin ve/veya çenelerin doğru bir şekilde konumlandırılmasını takiben yüzdeki önemli değişiklikle kendini belli eden oldukça spesifik bir tedavi şeklidir. İki fazlı ortodontik tedavinin en büyük avantajı; hayat boyunca kalıcı olacak sağlıklı, fonksiyonel ve estetik bir sonuç elde edilmesidir.

Çocuğumun pedodontik ortodonti tedavisine ihtiyacı olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Süt dişlerinin erken veya geç kaybedilmesi (genellikle çocukların dişleri 5 yaş civarında değişmeye başlar, 13 yaş civarında da tüm daimi dişleri sürmüş olur).
Çiğneme ve/veya ısırmada zorluk çekiyorsa,
Ağız solunumu varsa,
Eğer 5 yaş sonrası hala parmak emme veya tırnak yemeye devam ediyorsa,
Konuşma problemi yaşıyorsa,
Dışa çıkık (fırlak) bir diş dizisine sahipse (alt ve üst dişler birbirinden uzaklaşmış ise),
Alt ve üst dişleri, ağzını kapattığında birbirlerine değmiyorsa veya alt dişler üst dişler tarafından tamamen örtülüyorsa,
Ağzını açarken veya kaparken çenesini yana kaydırarak kapatıyorsa,
Alt çene üst çeneye göre önde veya arkada konumlanmışsa,
7 veya 8 yaş civarında ön dişlerde çapraşıklık varsa.

Ortodontik tedaviyi ertelemek ne gibi sonuçlar doğurur?
Ortopedik çene bozukluklarında, ortodontik tedaviye başlamak için tüm daimi dişlerin sürmesini beklemenin ve tek fazlı bir tedavi görmenin dezavantajı, tedavinin istenilen şekilde sonuçlandırılma olasılığının çok düşük olmasıdır.
Niçin kapanış problemleri (malokluzyonlar) tedavi edilmelidir?
Malokluzyon diş veya çenelerin yanlış konumlanmaları sonucunda oluşan bir problemdir; fonksiyon, estetik ve psikolojik olarak birden çok faktöre olumsuz etkisi vardır. Yapılan araştırmalara göre, tedavi edilmeyen malokluzyonlar çeşitli problemlere sebep olabilir.

Çapraşık dişlerin etkili bir şekilde fırçalanmaması ve diş ipiyle temizlenmemesi sonucunda diş çürüğü ve dişeti hastalıklarının meydana gelmesi kolaylaşır. Dışa çıkık (fırlak) dişlerin travma sonucu kırılmaları kolaylaşır. Çapraz kapanışta çenede bir tarafta istenmeyen bir gelişme olur ve bunun sonucunda istenmeyen diş aşınmaları meydana gelir. Açık kapanışta dil itimi ve konuşmada bozukluklar olur. Sonuç olarak, ortodonti sizin sadece gülüşünüzü güzelleştirmekle kalmaz aynı zamanda daha sağlıklı olmanızı sağlar.

Ortodontik tedavi sırasında çocuğumun nelere dikkat etmesi gerekir?
Çocuğunuz ne kadar uyumluysa ortodontik tedaviden elde edilen sonuçlar da o kadar başarılıdır. Öncelikle düzenli bir şekilde diş fırçalama ve diş ipi kullanma çok önemlidir. Böylelikle ortodontik tedavi sırasında dişler sağlıklı kalacak ve diş çürükleri oluşmayacaktır. Hareketli aparey kullanımında ise her diş fırçalamada apareyin de fırçalanması gerekmektedir. İkinci olarak ortodontik muayenelerin yanında düzenli diş hekimi muayeneleri çocuğunuzu diş çürüğü ve diş eti hastalıklarından koruyacaktır.

2. faz sabit tedavi ne kadar sürecek?

Sabit tedavinin ne kadar süreceği 3 faktöre bağlıdır:

Pedodontik ortodonti: 1. faz tedavi ile çenelerin gelişimi takip edilir ve eğer gerekirse 2. faz ortodontik tedavi önerilir. Bazen 1.faz tedavi hasta için uygun olmayabilir; böyle durumlarda ortodontik tedaviye başlamak için çoğu daimi dişin sürmesi beklenir.
Problemin türü ve şiddeti: Ortodontik problemin düzeltilmesi için gerekli olan tedavi şekli, tedavi sürecinin belirlenmesinde önem taşıyan bir faktördür. Her hasta tedaviye farklı şekillerde reaksiyon verir. Örneğin bir hastanın tedavisi bir yıl içerisinde sonuçlanırken diğer bir hastanın tedavisi 2 yıl sürebilir. Tedavinin bitiş süresi; hastaların yaşına, problemin şiddetine, işbirliğine, tedaviye cevap verme hızına ve beklentileri karşılayacak derecede ne kadar tedavi gerekeceğine bağlıdır.
Çocuklar ve gençler: Ortodontik tedavi sırasında kullanmanız gereken apareyleri ve elastikleri ne kadar düzenli ve istekle kullanırsanız tedavinin sonuçlanması için gerekli olan süre de o denli olumlu etkilenecektir. Unutmayın, braketleriniz, apareyleriniz ve elastiklerinizi istenilen şekilde kullanmanız tedavinizin daha kısa sürede sonuçlanmasına yardımcı olacaktır.