Ortodontik Tedavi

Ortodontik tedavi; dişlerdeki çapraşıklıkların ve çeneler arasındaki kapanış bozukluklarının oluşum sırasında önlenmesi, mevcut bozuklukların ilerlemesinin durdurulması (Pedodontik Ortodonti-1.faz tedavi) ve oluşmuş bozuklukların tedavi edilmesinin (2. faz tedavi) yanısıra iyi bir estetik ve fonksiyon sağlamayı da hedefleyen bir tedavi şeklidir.

Ortodontik tedavi sahip olunan kapanış ve diş dizilim anomalilerine bağlı olarak her yaşta yapılabilir. Fakat özellikle pre-pubertal dönemde yapılan Pedodontik ortodonti çocuğun erken büyüme evresinde olmasının avantajını kullanarak kompleks bir ortodontik problemi daha kolay tedavi edilebilir bir duruma çevirir.  Bu aşamada başlanılan tedaviler, çocukların yumuşak ve sert dokularının ortodontik ve ortopedik kuvvetlere kolay ve çabuk cevap vermesi nedeniyle mükemmel sonuç verirler. Bu tedavi sonucunda diş çekimi ve çene cerrahisi ihtiyacı azalır; daha iyi uzun dönem tedavi sonuçları ve eğer gerekiyorsa 2.faz tedavi seçenekleri elde edilir.

Pedodontik ortodonti ile çocuğunuzun çapraşık dişleri düzelir, sürmekte olan yer değiştirmiş dişler yerlerinde ve pozisyonlarında sürerler, kapanış problemleri düzelir, ilerde 1. faz tedavi yapılmadığında ortaya çıkabilecek daimi diş çekimleri önlenir ve 2. faz ortodontik tedavi süresi kısalır.

Çeneler arasındaki (iskeletsel) sorunlar ancak büyüme ve gelişim dönemi içerisinde düzeltilebilir. Pubertal dönemin sona ermesiyle artık “erişkin” tedavisinden söz edilir. Erişkin döneminde uygulanan tedaviler daha çok dişseldir ve tedavi süresi çocuk yaşlara göre biraz daha uzundur.

Ortodontik tedavi süresi hastanın yaşına, ortodontik problemin özelliğine ve uygulanan ortodontik tedavi tekniğine bağlı olarak değişir. Büyüme-gelişim döneminde dişleri ilgilendiren sorunlar birkaç aydan 1,5 yıla kadar değişen sürelerde tedavi edilirken erişkin yaşlardaki dişsel sorunların tedavisi 2-2,5 yıl sürebilir. Tedavi diş çekimini kapsıyorsa süre biraz daha uzamaktadır.

Genel olarak iki türlü ortodontik apareyden söz edilir. Hareketli (ağızdan çıkartılabilen) ve sabit (ağızdan çıkartılamayan) apareyler.

Ortodontik tedavide bir kaç farklı tedavi yaklaşımı bir arada kullanılabilir; örneğin ortodontik apareyler, diş çekimi, ortognatik cerrahi dişlerin ve dolayısıyla çenelerin düzgün bir konuma gelmesi için birarada kullanılabilir.

Farklı tiplerdeki ortodontik apareyler ortodontik tedavi süresince farklı amaçlar için kullanılabilir. Örneğin ortodontik braketler, dişlere üç yönlü hareket vermek için kullanılırken diğerleri ortopedik problemleri (yüzün şekillenmesi, büyümesi ile ilgili problemleri) düzeltmek için kullanılır.

Genel olarak ortodontik tedavide kullanılan apareyler sabit ve hareketli apareyler olarak ikiye ayrılır:

Sabit ortodontik apareyler

Dental braketler: En sık kullanılan sabit ortodontik apareylerdir. Dişlerin ön yüzlerine braketler yapıştırılır, arka azı dişlerine ise metal bantlar yerleştirilir. Braketlerin aralarından ise paslanmaz çelik teller geçirilerek dişlere hareket verilir. Az miktarda ve sürekli olarak uygulanan kuvvet sayesinde dişler yavaş yavaş hareket ettirilerek istenilen pozisyona getirilir. Braketler periyodik olarak kontrol edililir. Braketlerin paslanmaz çelik (A) ve safir (Pure®), seramik, kompozit gibi estetik (B) nedenlerle tercih edilen çeşitleri mevcuttur.

Sabit fonksiyonel apareyler: İskeletsel bozukluğu olan hastalarda, büyüme gelişim dönemi içerisinde uygulanır. Genellikle alt ve üst çenedeki azı dişlerine sabitlenir ve hasta tarafından ağızdan çıkarılamaz. Fonksiyonel apareyler alt ve üst çenelerin uyum sorunlarını gidermek amacıyla kullanılırlar. Konuşma, yemek yeme, yutkunma sırasında oluşan kas hareketlerini kullanarak oluşan kuvvetle dişleri hareket ettirir ve çeneleri düzgün bir konuma getirir.

Herbst apareyi

Sabit çene genişletme apareyleri: Üst çenede kullanılan sabit çene genişletme apareyleri arka azı dişlerine sabitlenir ve üst çeneyi genişletmek için kullanılır. Küçük çeneye sahip hastalarda çene genişletmesi için büyüme-gelişim döneminde uygulanan apareyler erişkin dönemde dişlerin çapraşıklık durumlarında başvurulan bir veya daha fazla daimi dişin çekilmesiyle sonuçlanan tedavilerin uygulanma gereksinimini azaltırlar. Fotoğraflar: http://www.excelorthodontics.com/images/Appliance-236.jpg

Bonded RPE	Banded RPE
Quad-Helix

Hareketli Ortodontik Apareyler

Hareketli çene genişletme apareyi (Schwartz): Hem alt hem de üst çenede çene genişletme amacıyla kullanılan Schwartz apareyi karma dişlenme döneminde uygulanır. Aparey yemek yeme, diş fırçalama ve spor dışında ağızdan çıkarılmamalıdır. Hasta kooperasyonu önemlidir. Hem alt hem de üst çenede genişletmeye ihtiyaç duyuluyorsa her iki arkın birlikte koordinasyonu için üst çeneye RPE (hızlı çene genişletme) apareyi uygulanabilir.

Schwartz apareyleri

Hareketli fonksiyonel apareyler: Çenelerin belli bir yöne doğru gelişmesini aktive eden apareylerdir. Bu apareyler büyüme gelişim dönemine girilmeden (pre-pubertal dönem) veya bu dönem (pubertal dönem) içinde iskeletsel bozukluğu olan hastaların tedavisinde uygulanır. Çoğu zaman her iki çeneyi de kapsayan, metal tutucu ve akrilik gövdeleri bulunan hacimli apareylerdir.

Twin-block fonksiyonel aparey

Ağız dışı aygıtlar

Çenelik (Chincap), headgear veya ters (reverse) headgear gibi ortopedik kuvvetlerin iletilmesinde kullanılan hareketli aygıtlardır.

Çenelik (chincap): Çeneye kuvvet uygulayarak alt çeneye yukarı ve geri kuvvet verir böylece alt çenenin öne doğru büyümesi önlenmiş olur.

Chin-cap

Headgear: Headgear üst dişlere ve üst çeneye kuvvet vererek üst dişleri geriye doğru çeker ve çenenin öne doğru gelişimine engel olarak üst çenenin gelişimini kısıtlar. Headgear 1.büyük azı bandlarının üzerindeki geniş tüplere yerleştirilir ve enseden destek alır. Headgear günde 12-14 saat takılmalıdır.

Headgear

Ters (reverse) headgear:Alt çenenin üst çeneye göre önde konumlandığı (underbite) vakalarda uygulanır. Üst çeneye kuvvet uygulayarak öne doğru çeker. Ters headgear üst çenede bulunan damak genişletme apareyine elastik kullanılarak takılır. Bu aygıtın başarısı kullanımdaki tutarlılık ile doğru orantılıdır.

Reverse headgear

Retansiyon (pekiştirme) apareyleri: Retansiyon safhasında kullanılan apareylerdir. Ortodontik tedavinin bitiminde braketlerin çıkartılmasından sonra kullanılır. Ortodontik tedavinin başarısı bu apareylerin kullanımına bağlıdır. Retansiyon apareyleri ortalama 6 ay kullanılmakla birlikte vakanın şiddetine göre bu süre bir kaç yıla kadar uzayabilir. Hareketli ve sabit olmak üzere farklı tipleri mevcuttur. Hastada uyum problemi varsa sabit olanı tercih edilir.

Hareketli retansiyon apareyi (essix)

Invisalign: Invisalign, genellikle 2 haftada bir değişen şeffaf plaklar aracılığıyla dişlerdeki çapraşıklık problemlerini düzelten bir tedavi şeklidir; plaklar her hasta için özel olarak hazırlanır. Tedavi süresince 3-4 set plak değişimi yapılır. Her plak bir sonraki istenilen diş hareketi planlanarak tasarlanır. Özellikle braket kullanmak istemeyen erişkin hastalar için alternatif bir tedavi seçeneğidir.

Ortodontik tedavinin süresi: Ortodontik tedaviye başlayacak olan her hastanın cevabını öğrenmek istediği bir sorudur. Tedavi süresi her vakaya özgü ortodontik problemin şiddetine bağlı olarak kişiden kişiye önemli ölçüde farklılık gösterir. Tipik ortodontik tedavi süresi 1-3 yıl arasındadır. Fakat bazı kompleks vakalarda bu süre 6 yıla kadar uzayabilir.